Bardzo ważnym czynnikiem, który może wpłynąć zarówno w sposób pozytywny, jak i negatywny, na ocenę zdolności odróżniające znaku towarowego są jego kolor lub kolory. Jak zaznaczył Trybunał w sprawie C 104/01: „kolor jest w zasadzie zwyczajną właściwością rzeczy” [1]. Trudno się z tym nie zgodzić, każda rzecz ma jakiś kolor, a pojedynczy kolor, o ile nie występują wyjątkowe okoliczności, w zasadzie nie ma charakteru odróżniającego.
„Aby stwierdzić, czy kolor sam w sobie umożliwia odróżnienie towarów lub usług jednego przedsiębiorcy od towarów lub usług innych przedsiębiorców w rozumieniu art. 2 dyrektywy, należy ustalić, czy kolory same w sobie nadają się do przekazywania dokładnych informacji dotyczących w szczególności pochodzenia towaru lub usługi. W tym kontekście należy przypomnieć, że choć kolory mogą przywoływać pewne skojarzenia i budzić uczucia, z drugiej jednak strony, z uwagi na ich charakter, w niewielkim stopniu nadają się do przekazywania dokładnych informacji. Jest to tym bardziej prawdziwe, że są one zazwyczaj w szerokim zakresie stosowane w reklamie i w sprzedaży towarów i usług ze względu na swą siłę oddziaływania wykraczającą poza dokładny przekaz informacji” [2].
Kolor może pełnić funkcję jedynie zdobniczą, może świadczyć o rodzaju towaru, czy o funkcjach technicznych, ale może też być typowy dla danego produktu, czy wskazywać na określoną cechę towaru.
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na to, że są kolory ściśle powiązane z towarami, które spełniają określone funkcje techniczne. Jako podstawowy przykład wymienia się gaśnice. Gaśnice zawsze są czerwone z uwagi na to, że kolor ten jest łatwo zauważalny i jest kojarzony z niebezpieczeństwem. W sytuacji kryzysowej ludzkie oko szybciej zlokalizuje czerwoną gaśnicę, a specjalna powłoka jaką stosuje się na gaśnicach sprawia, że będzie ona widoczna nawet przy małej ilości światła.
Kolory mogą też wskazywać bezpośrednio lub pośrednio na określoną cechę towarów. Przykładowo, kolor czerwony na opakowaniu lodów będzie najpewniej wskazywał na ich truskawkowy smak, a kolor czerwony na opakowaniu farby będzie pełnił funkcję informacyjną, wskazując na kolor samego produktu.
Bardzo popularnym przykładem jest stosowanie koloru zielonego w odniesieniu do natury i ekologii [3]. Uważa się, że użycie jednego koloru do kształtu towaru samoistnie nie nadaje mu zdolności odróżniającej, natomiast użycie niestandardowego zestawienia kolorystycznego może wywoływać u odbiorców niespodziewane ogólne wrażenie i nadawać całemu znakowi charakteru odróżniającego.
Jak wskazał Trybunał: „[..] kolor jako taki, nieokreślony przestrzennie, może mieć, w odniesieniu do niektórych towarów lub usług, charakter odróżniający w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. b) i art. 3 ust. 3 dyrektywy, pod warunkiem szczególności, iż może on być przedmiotem przedstawienia w formie graficznej, które jest jasne, precyzyjne, samo w sobie kompletne, łatwo dostępne, zrozumiałe, trwałe i obiektywne. Ostatni z warunków nie jest spełniony poprzez zwyczajne odtworzenie na papierze danego koloru, natomiast może zostać spełniony przez określenie tegoż koloru za pomocą kodu identyfikacji uznanego na poziomie międzynarodowym” [4]. Cytowany art. 3 z pierwszej dyrektywa rady z dnia 21 grudnia 1988 r. mającej na celu zbliżenie ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do znaków towarowych 89/104/EWG [5], utracił moc i obecnie zastąpiony został art. 7 rozporządzenia 2017/1001.
W tym aspekcie nie można zapominać, że „dla oceny charakteru odróżniającego, jaki może posiadać określony kolor będący znakiem, konieczne jest uwzględnienie interesu ogólnego przejawiającego się w nieograniczaniu w sposób nieuzasadniony dostępności kolorów dla innych przedsiębiorców oferujących towary lub usługi tego samego rodzaju co towary lub usługi, których dotyczy rejestracja” [6]. Dlatego należy zastanowić się, czy zastosowanie danego koloru nie uniemożliwiałoby innym przedsiębiorcom jego stosowanie i powstanie zbyt szeroko zakrojonego monopolu. Należy upewnić się, czy konsekwencją zarejestrowania takiego znaku nie jest szkoda dla nowych przedsiębiorców i uczestników wolnego rynku.
Najbardziej komfortową sytuacją jest połączenie kilku czynników i elementów w celu nadania znakowi podwyższonej zdolności odróżniającej. Nie można jednak zapominać, że połączenie kilku niedystynktywnych elementów nie sprawi, że znak uzyska charakter odróżniający.
Masz wątpliwości dotyczące rejestracji znaku towarowego? Napisz do nas, chętnie pomożemy.
Artykuł opracowany na podstawie pracy naukowej Niny Zabielskiej pt. Ochrona prawna kształtu i opakowania produktu w prawie własności przemysłowej prawie autorskim, Warszawa 2024 r.
[1] Wyrok Trybunału z dnia 6 maja 2003 r., w sprawie C-104/01, Libertel Groep BV przeciwko Benelux-Merkenbureau, pkt 27 zd. 2.
[2] Wyrok Trybunału z dnia 6 maja 2003 r., w sprawie C-104/01, op cit., pkt. 39 i 40.
[3] Przykładowo Wyrok Sądu (ósma izba) z dnia 3 maja 2017 r., w sprawie T-36/16, Enercon GmbH przeciwko EUIPO, GREEN STRIPES ON A PIN (col.), EU:T:2017:295, pkt 43-47.
[4] Wyrok Trybunału z dnia 6 maja 2003 r., w sprawie C-104/01, op cit., pkt 68.
[5] Pierwsza Dyrektywa Rady z dnia 21 grudnia 1988 r. mająca na celu zbliżenie ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do znaków towarowych, 89/104/EWG, Dz.U.UE L z dnia 11 lutego 1989 r.
[6] Wyrok Trybunału z dnia 6 maja 2003 r., w sprawie C-104/01, op cit., pkt 60.
Nina Zabielska (Jankowska) jest rzecznikiem patentowym w dziale znaków towarowych i wzorów przemysłowych w kancelarii Patpol. Jest absolwentką Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie na kierunku e-biznes oraz absolwentką Akademii Leona Koźmińskiego na kierunku prawo.Kontakt z autorką