Reforma przepisów unijnych dla wzorów przemysłowych

Z dniem 1 maja 2025 roku wejdzie w życie szereg długo oczekiwanych zmian dotyczących przepisów Unii Europejskiej odnoszących się do wzorów przemysłowych.

Jest to pierwsza transza zmian w ramach reformy wzorów przemysłowych, jakie czekają nas na przestrzeni najbliższych kilku lat. Zmiany te dotyczą zarówno wzorów przemysłowych rejestrowanych w trybie unijnym, jak i również wzorów przemysłowych rejestrowanych w Urzędzie Patentowym RP.

Reforma przepisów UE dotyczących wzorów przemysłowych ma przede wszystkim za zadanie unowocześnienie, uproszczenie i wzmocnienie ochrony wzorów. Jest to o tyle istotne, że dotychczasowe przepisy mają już ponad dwadzieścia lat, a w tym czasie pojawiło się szereg nowych technologii, takich jak chociażby drukarka trójwymiarowa, które stawiają przed właścicielami praw do wzorów szereg nowych wyzwań. A zatem konieczne było dostosowanie dotychczasowych przepisów do aktualnych technologii i realiów gospodarczych.

Wzór przemysłowy Unii Europejskiej

Przede wszystkim zmieni się nazwa tego prawa z „wzór wspólnotowy” na wzór przemysłowy Unii Europejskiej. Jest to zmiana, która jest wynikiem tego, że w 2009 roku, kiedy traktat lizboński wszedł w życie, Wspólnota Europejska (WE) zmieniła się w Unię Europejską (UE).

Zmiana nazwy będzie mieć zastosowanie nie tylko do nowych wzorów zgłaszanych po wejściu w życie zmienionych przepisów, ale również do istniejących zgłoszeń wzorów wspólnotowych i już zarejestrowanych wzorów wspólnotowych. Staną się one automatycznie zgłoszeniami wzorów przemysłowych Unii Europejskiej i wzorami przemysłowymi Unii Europejskiej.

Poza tym konsekwentnie zmieniona zostaje nazwa sądu ds. wzorów wspólnotowych na sąd ds. wzorów przemysłowych UE oraz nazwa rozporządzenia w sprawie wzorów wspólnotowych staje się rozporządzeniem w sprawie wzorów przemysłowych Unii Europejskiej (EUDR).

Nowa definicja wzoru przemysłowego UE i produktu

Kolejna zmiana dokonana została w definicji „wzoru przemysłowego”, która została rozszerzona w taki sposób, aby obejmowała ruch, przechodzenie lub jakikolwiek inny rodzaj animacji. Oznacza to, że możliwe jest objęcie ochroną wzoru przemysłowego praktycznie każdej animacji.

Zmianie uległa również definicja „produktu”, która została przeformułowana w taki sposób, aby możliwe było objęcie nią nie tylko przedmiotów fizycznych, ale również przedmiotów niefizycznych.

Zgodnie z nową definicją „produktu” uznaje się za niego dowolny przedmiot przemysłowy lub rzemieślniczy, niezależnie od tego, czy jest ucieleśniony w obiekcie fizycznym, czy materializuje się w formie niefizycznej. Z definicji „produktu” wyłączone są jednak programy komputerowe.

Dodatkowo poszerzona została lista przedmiotów, które mieszczą się w definicji „produktu”, a także dokonano jej uporządkowania w ten sposób, że pogrupowane zostały oddzielnie przedmioty trójwymiarowe a oddzielnie dwuwymiarowe. Tym samym, za „produkt” uznane zostały m.in. opakowania, zestawy artykułów, przestrzenne rozmieszczenie elementów mających tworzyć środowisko wewnętrzne lub zewnętrzne oraz części przeznaczone do złożenia produktu złożonego. Ale także prace lub symbole graficzne, logo, powierzchniowe motywy zdobnicze, kroje pisma typograficznego czy graficzne interfejsy użytkownika.

Nowy symbol ochrony dla wzorów przemysłowych 

Właściciele unijnych wzorów przemysłowych zyskają możliwość umieszczania na swoich produktach symbolu

,

który będzie informować o tym, że produkt jest chroniony wzorem przemysłowym.

Rozszerzenie zakresu ochrony-druk 3D

Reforma wprowadza istotną zmianę odnośnie zakresu ochrony wzorów przemysłowych. Dotychczasowe przepisy nie uwzględniały wyzwań jakie zaistniały przed właścicielami wzorów przemysłowych w związku z rozwojem technologii druku 3D.

„Nowe przepisy zostały sformułowane w taki sposób, aby umożliwić właścicielom wzorów przemysłowych skuteczne zapobieganie nielegalnemu kopiowaniu wzorów przy użyciu druku 3D. Zgodnie z tymi przepisami również tworzenie, pobieranie, kopiowanie i udostępnianie lub dystrybuowanie innym osobom jakiegokolwiek medium lub oprogramowania, które rejestruje wzór, stanowi używanie, które narusza prawa do wzoru.

Ograniczenie ochrony wzorów przemysłowych

Reforma ochrony wzorów przemysłowych wprowadza dwa nowe ograniczenia zakresu ochrony wynikającej z rejestracji wzoru przemysłowego.

W przypadku pierwszego ograniczenia uprawniony ze wzoru przemysłowego nie będzie mógł wykonywać swoich praw w odniesieniu do działań podejmowanych na potrzeby komentarza, krytyki lub parodii. To ograniczenie jest podyktowane koniecznością zagwarantowania wolności słowa.

Drugie ograniczenie dotyczy działań podejmowanych w celu wskazania, że dany produkt jest produktem konkretnego właściciela prawa do wzoru przemysłowego, lub w celu odniesienia się do danego produktu jako do produktu konkretnego właściciela prawa do wzoru przemysłowego.

Klauzula napraw

Klauzula napraw jest kolejnym ograniczeniem ochrony wzoru przemysłowego, które dotyczy części składowych używanych do naprawy produktów złożonych. Ograniczenie to zostało wprowadzone przede wszystkim z myślą o producentach części składowych do samochodów.

Klauzula napraw wyłącza ochronę wzorów przemysłowych, które stanowią część składową produktu złożonego, na potrzeby naprawy tego produktu złożonego mającej na celu przywrócenie mu pierwotnej postaci.

Warto pamiętać, że aby wyłączenie wynikające z klauzuli napraw mogło mieć zastosowanie, część zamienna musi być przeznaczona do celów naprawy, mieć taki sam wygląd jak oryginalny produkt. Ponadto wytwórca takiej nieoryginalnej części składowej jest zobowiązany do informowania konsumentów o pochodzeniu handlowym produktu oraz o tożsamości wytwórcy produktu.

Zgłoszenie wzoru przemysłowego UE

Zmiany zostały również wprowadzone w odniesieniu do postępowania zgłoszeniowego wzorów przemysłowych.

Jedną z ważniejszych zmian jest zniesienie tzw. wymogu jednolitości klas. Dotychczas w przypadku składania zgłoszenia zbiorowego obejmującego większą liczbę wzorów, konieczne było, żeby wzory te należały do jednej kategorii. Po zmianie możliwe będzie zgłaszanie wielu wzorów z różnych kategorii w jednym zgłoszeniu, np. kanapa, fotel, obrus, lampa czy wazon. Jednocześnie, ograniczono maksymalną ilość wzorów w zgłoszeniu do 50 wzorów na zgłoszenie.

Kolejną zmianą, która powinna ułatwić uzyskiwanie praw do wzorów przemysłowych, jest dopuszczenie możliwości wnoszenia opłat za zgłoszenie w ciągu jednego miesiąca od zgłoszenia. Jak dotąd wniesienie opłaty wraz ze zgłoszeniem było obowiązkowe, inaczej Urząd nie uznawał daty złożenia zgłoszenia.

Zmodyfikowano również przepisy dotyczące odroczonej publikacji wzoru. Konieczne będzie wniesienie opłaty za odroczoną publikację już w momencie zgłoszenia wzoru. Brak opłaty w tym terminie spowoduje odrzucenie zgłoszenia. W konsekwencji jeśli właściciel wzoru będzie chciał uniknąć publikacji takiego wzoru, nie będzie już mógł dokonać tego poprzez nie wniesienie opłaty, tylko będzie musiał poinformować o tym Urząd przed publikacją.

Zmiany struktury i wysokości opłat urzędowych

Reforma wprowadza również zmiany w odniesieniu do struktury i wysokości opłat wnoszonych w toku postępowań w sprawie wzorów przemysłowych.

Najistotniejszą zmianą jest ta dotycząca struktury opłat za zgłoszenie, która została bardzo uproszczona, nie jest już rozbita na wiele różnych opłat a stanowi jedną kwotę. Za zgłoszenie pobierana będzie jedna stała kwota w wysokości 350 EUR, natomiast w przypadku zgłoszenia zbiorowego za każdy kolejny wzór (od drugiego wzoru) pobierana będzie opłata w wysokości 125 EUR.

Co istotne wzrosły opłaty za przedłużenie ochrony wzorów przemysłowych. Opłata za pierwsze przedłużenie wzrosła do 150 EUR, drugie do 250 EUR, trzecie do 400 EUR, czwarte do 700 EUR.

Zmiana w wysokości opłat za przedłużenie ochrony wzorów ma zachęcać do utrzymywania ochrony tylko tych wzorów, które w dalszym ciągu są aktywnie wykorzystywane na rynku, stąd opłaty znacznie rosną przy każdym kolejny okresie ochrony.

Powyższy wpis przedstawia jedynie ogólny zarys najważniejszych zmian. Jeśli interesuje Państwa pogłębiona analiza poszczególnych zagadnień związanych z reformą systemu ochrony wzorów, zachęcamy do śledzenia naszego bloga oraz zapisania się do newslettera – wkrótce opublikujemy kolejne artykuły poświęcone temu tematowi.