Co nie może być znakiem towarowym?

Jak już pisaliśmy na naszym blogu, znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów i/lub usług jednego przedsiębiorcy od towarów i/lub usług innego przedsiębiorcy oraz oznaczenie możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu ochrony udzielonej na znaku.

Żeby można byłoby udzielić ochrony na znak towarowy musi on spełniać jednocześnie dwa, łączne kryteria:

– musi nadawać się do odróżnienia towarów i/lub usług jednego przedsiębiorstwa od drugiego przedsiębiorstwa

– musi nadawać się do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych

Znak towarowy, na który ma być udzielone prawo ochronne, powinien w chwili zgłoszenia do UPRP posiadać dostateczne znamiona odróżniające (pierwotna zdolność odróżniająca), czyli chodzi o to aby oznaczenie zgłoszone w charakterze znaku towarowego nadawało się do odróżnienia w obrocie towarów i usług, dla których zostało zgłoszone.

UPRP ocenia zdolność odróżniającą danego znaku towarowego zawsze jako całość.

Ocena zdolności odróżniającej jest wypadkową dwóch elementów. Z jednej strony forma znaku towarowego musi być „sama w sobie” na tyle charakterystyczna, aby mogła identyfikować towar. Z drugiej strony musi zapewniać kupującemu możliwość dokonania wyboru według niej bez konieczności ustalania pochodzenia towarów/usług drogą okrężną czyli poprzez szukanie nazwy właściciela znaku.

A co się dzieje, gdy dane oznaczenie nie ma zdolności odróżniającej?

W art. 129¹ ust. 1 pkt 2 pwp wskazane są oznaczenia pozbawione zdolności odróżniającej czyli takie, które nie posiadają żadnych charakterystycznych elementów, które pozwoliłyby odbiorcom danych towarów/usług na ich indywidualizację w obrocie i dlatego nie mogą być znakami towarowym.

Takie oznaczenia to proste formy graficzne: linia, koło, prostokąt czy przestrzenne, które nie niosą ze sobą dla konsumentów żadnych informacji o pochodzeniu towarów, dlatego też nie są postrzegane jako znaki towarowe.

Poniżej przedstawione są przykłady znaków przestrzennych, w odniesieniu do których UPRP wydał decyzję odmowną ze względu na brak zdolności odróżniającej:

Z.220995 dla towarów w klasie 32: wody mineralne, wody mineralne gazowane, wody stołowe, napoje bezalkoholowe.

Z.215529 dla towarów w klasach 21 i 31 pojemniki, w szczególności pojemniki do przechowywania żywności; żywność, szczególnie żywność dla ludzi

W art. 129¹ ust. 1 pkt 3 pwp wskazano grupę oznaczeń składających się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania, w szczególności: rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji, przydatności. Są to oznaczenia opisowe czyli takie, które jedynie opisują zgłoszone towary czy usługi. Oznaczenie opisowe to takie, które wskazuje na bezpośredni i konkretny związek z towarami/usługami wskazanymi w zgłoszeniu i w związku z tym nie mogą być znakami towarowym.

Jest to katalog otwarty danych informacyjnych a sformułowanie „w szczególności” wskazuje, że wymienione wskazania mają jedynie charakter przykładowy.

Znaki słowne stanowią trzon znaków towarowych uznawanych za opisowe.

Poniżej wskazujemy przykłady znaków słownych, które zostały uznane za opisowe, a tym samym nie mogą być znakami towarowymi:

– Z.250154 Złote piwo jasne dla „piwa” w klasie 32;

– Z.284881 Kiełbaski do piwa dla „mięso, wyroby mięsne” w klasie 29;

– Z.199925 Herbatniki tradycyjne dla „wyrobu cukierniczego trwałego” w klasie 30.

– Z.400576 Centrum Badania Opinii Publicznej – dla „badania opinii publicznej” w klasie 35;

– Z.230172 Konto osobiste standard dla „usług polegających na prowadzeniu rachunku osobistego służącego do gromadzenia wkładów oszczędnościowych oraz prowadzenia rozliczeń pieniężnych” w klasie 36;

– Z.536450 O!jajo dla „jaj” w klasie 29;

Częstą formą oznaczeń opisowych są oznaczenia słowne stanowiące połączenie dwóch lub więcej wyrazów w jeden tworząc neologizm czyli słowo, które jako całość nie występuję w słownikach.

Niemniej jednak w przypadku neologizmu również oceniany jest jego charakter opisowy w stosunku do towarów i usług nim oznaczonych. Ocenia się tutaj także to, jak rozumiany jest dany neologizm przez odbiorców. UPRP czy EUIPO wydały decyzje odmowne potwierdzone orzeczeniami sądowymi w odniesieniu do następujących neologizmów:

– DigiFilm oraz DigiFilmMaker znaki zgłoszone dla towarów i usług związanych z fotografią cyfrową.

– RadioCom – znak towarowy zgłoszony dla usług związanych z nadawaniem audycji radiowych przez Internet.

– PsychoDietetyka – (Z.325335) znak zgłoszony dla usług psychotechnika, doradztwo w zakresie zarządzania personalnego, doradztwo w zakresie żywienia, rozwoju osobistego, promocja sprzedaży, przesyłanie informacji, organizowanie wycieczek, dostarczanie towarów kształcenie praktyczne, nauczanie, kursy korespondencyjne, kongresy, konkurencje kluby zdrowia, informacja o edukacji rekreacji, klubowe usługi nauczania, rozrywka, produkcja filmów, radiowe programy rozrywkowe, telewizyjne programy rozrywkowa obozy wakacyjne, wakacyjne (organizowanie obozów, rozrywka);moda, licencjonowanie własności intelektualnej, oprogramowanie komputerowe, doradztwo, przygotowywanie dań na zamówienie oraz dostawa, restauracje, snack-gary, seminaria, pensjonaty; psycholog porady, pomoc medyczna, porady w zakresie farmakologii, kliniki medyczne, prywatne, masaż, fizjoterapia, fizykoterapia w klasach 35,38, 39, 41, 42, 43 i 44.

Jako znaki słowne, które nie mają zdolności odróżniającej mogą być tak ocenione oznaczenia zgłoszone jako znak towarowy w języku obcym.

Tutaj UPRP oceniając oznaczenie pod kątem opisowości ma na uwadze głównie stopień znajomości danego języka obcego wśród grupy odbiorców, do których jest skierowany towar czy usługa oznaczone danym znakiem w języku obcym. Co do zasady przyjmuje się, że np. znajomość angielskiego wśród Polaków jest większa niż znajomość chińskiego czy japońskiego. Poniżej wskazujemy przykłady znaków, co do których została podjęta decyzja odmowna, właśnie ze względu na opisowych charakter oznaczenia w języku obcym:

– Z.294260 TRADITIONALLY POLISH BEER – przeznaczony do oznaczania piwo, piwo bezalkoholowe, napoje na bazie piwa w klasie 32;

– Z.308469 Fruity tea – przeznaczony do oznaczania ziołowe herbaty lecznicze, zioła lecznicze i herbaty w klasach 05 i 30.

– Z.278422 Majtki-shop – przeznaczony do oznaczania towarów w klasie 25:”majtki, odzież”

Oznaczeniami opisowymi czyli takimi, które nie mogą być znakiem towarowym mogą również być oznaczenia wskazujące na pochodzenie towaru poprzez odwołanie się do nazw geograficznych lub słów utworzonych od takich nazw.

Podajemy przykłady znaków towarowych, co do których UPRP podjął decyzje odmowne właśnie ze względu na zwarcie w danym znaku towarowym elementu wskazującego wyłącznie na pochodzenie towarów lub usług związane z miejscem wytwarzania towarów lub miejscem znanym z pochodzenia danych towarów czy świadczenia usług.

– 296847 Bimber białowieski dla „napoju alkoholowego” w klasie 33;

– 256235 VARNA dla „wina pochodzącego z Bułgarii” w klasie 33;

– Z.399243 OPOLSKA SPÓŁDZIELCZA KASA OSZCZĘDNOŚCIOWO-KREDYTOWA dla „usługi finansowe, ubezpieczenia” w klasie 36.

Opisowe oznaczania, na które również nie zostanie udzielone prawo ochronne to także znaki towarowe, których forma graficzna czy przestrzenna jest zbliżona do najbardziej prawdopodobnego kształtu danego towaru oznaczonego danym znakiem. W takim przypadku wzrasta prawdopodobieństwo, że kształt ten będący znakiem towarowym jest pozbawiony zdolności odróżniającej.

Wskazujemy przykłady oznaczeń graficznych/przestrzennych, na które UPRP odmówił udzielenia prawa ochronnego:

Z.375844 przeznaczony do oznaczania „pierników, wyrobów cukierniczych”

Z.396654  przeznaczony do oznaczania w klasie 30:” karmelków, wyrobów żelowych, pomadek, czekolady, galaretek, pralin czekoladowych, innych wyrobów czekoladowych  i czekoladopodobnych, słodyczy”.

Jako opisowe czyli takie, które nie mają zdolności odróżniającej i na które nie zostanie udzielone prawo ochronne mogą zostać uznane takie oznaczania jak: pojedyncze litery np. S, M, L w odniesieniu do odzieży (informują jedynie o jej rozmiarze) czy pojedyncze cyfry/liczby np. 100, 300, 222, 555 jeśli takie oznaczenie mogłoby zostać odczytane przez odbiorców jako informacja o liczbie stron towarów oznaczonych takimi oznaczeniami.

Slogany reklamowe również mogą zostać ocenione jako opisowe, a więc nie mogą być znakami towarowymi jeśli nie posiadają pierwotnej i konkretnej zdolności odróżniającej, czyli nie posiadają cech, które odbiorcom towarów/usług umożliwiłyby postrzeganie takiego sloganu jako oznaczenia odróżniającego towary/usługi na rynku.

Przykładami sloganów reklamowych, które nie mogą być znakami towarowymi są:

– Okna i drzwi na całe życie – slogan zgłoszony w UPRP za numerem Z.255347 m.in. do oznaczania w klasie 6:” metalowych: bram, drzwi, osprzętu drzwiowego, lufcików, okien, osprzętu do okien, okiennic, parapetów, progów, rolet zewnętrznych i wewnętrznych, rolek, prowadnic do okien lub drzwi przesuwnych, witryn, profili do okien lub drzwi

– Obiady zawsze domowe Z.338047 slogan zgłoszony do oznaczania m.in. w klasie 30: „miód, melasa, sól, sole przyprawowe i peklujące, musztarda, ocet, sosy, keczup, majonez, przyprawy i mieszanki przyprawowe, przyprawy smakowe i zapachowe do artykułów spożywczych, zup, ryb, mięs i potraw kulinarnych, dodatki smakowe do potraw, koncentraty spożywcze, preparaty aromatyczne, esencje spożywcze, sosy-dressingi sałatkowe, sosy do mięsa, mięso w cieście, paszteciki, produkty żywnościowe w formie gotowych dań”.

W art. 129¹ ust.1 pkt 4 pwp jest mowa o oznaczeniach składających się wyłącznie z elementów, które weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych. Na takie oznaczenia nie udziela się praw ochronnych bo nie mogą one być znakami towarowymi.

Przykładami znaków towarowych. które nie uzyskały ochrony lub ją utraciły ponieważ weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych są:

– Znak słowny FRAPPE przeznaczony m.in. do oznaczania w klasie 30:” kawa, napoje na bazie kawy, kawa cappuccino, kawa rozpuszczalna – uznano, że oznacza jedynie rodzaj napoju sporządzanego na bazie kawy i odpowiednio schłodzonego.

– WROCEK oznaczenie zgłoszone jako słowne a przeznaczone do oznaczania towarów i usług w klasach 16, 35, 41 – wskazano, że takie oznaczenie weszło do języka potocznego i używane jest jako potoczny skrót nazwy miasta Wrocławia.

– WAWA – oznaczenie zgłoszone jako słowne a przeznaczone do oznaczania towarów i usług w klasach16, 35, 41 – wskazano, że słowo Wawa weszło do języka potocznego i używane jest jako potoczny skrót nazwy miasta Warszawa.

– Znak towarowy słowny HERBATKA PO GÓRALSKU – znak towarowy przeznaczony do oznaczania „herbaty” w klasie 30 . UPRP stwierdził, że oznaczenie HERBATKA PO GÓRALSKU weszło do języka potocznego i przez klientów jest rozumiana jako określenie herbaty z dodatkiem alkoholu.

Art.129¹ ust.1pkt 7 stanowi, że nie udziela się prawa ochronnego na znaki towarowe, które są sprzeczne z porządkiem prawnym lub dobrymi obyczajami, czyli ich treść jest niezgodna z porządkiem prawnym lub dobrymi obyczajami. Nie można więc uzyskać prawa wyłącznego na znaki towarowe, które swoją treścią naruszają normy moralne i etyczne czyli są wulgarne, obraźliwe czy dyskryminujące czy znaki promujące nielegalne zachowania – np. terroryzm czy odwołujące się wprost do seksualności.

Poniżej przykłady znaków towarowych, którym odmówiono ochrony ze względu na sprzeczność z dobrymi obyczajami:

Z.216134 przeznaczony do oznaczania likierów w klasie 33;

– Z.376025MLEKO CYCATE  przeznaczony do oznaczania towarów w klasach 5, 29, 35 m.in. dla żywności dla niemowląt.

– Z.336768 Papryfiutki znak towarowy przeznaczony do oznaczania towarów w klasach 16, 30, 31 m.in. dla produktów rolniczych, ogrodniczych i leśnych oraz ziaren nie ujętych w innych klasach, żywych zwierząt, świeżych owoców i warzyw, nasion, bulw, kłączy, cebul, naturalnych roślin i kwiatów, pasz dla zwierząt, słodu, sadzonek roślin”

–  EUTM 002223907 BIN LADEN znak przeznaczony m.in. dla biżuterii w klasie 14 czy pojazdów w klasie 12.

Nie można również uzyskać prawa wyłącznego na znaki towarowe, które w swej treści zawierają rysunki pornograficzne, czy promują faszyzm i inne ustroje totalitarne lub nawołują do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych czy wyznaniowych czy są dyskryminujące ze względu na płeć, rasę, religię, wiek, orientację seksualną.

Poniżej przykłady znaków towarowych, którym odmówiono ochrony ze względu na sprzeczność z porządkiem publicznym:

Z.206824 przeznaczony dla alkoholi z wyjątkiem piwa w klasie 33;

EUTM 004688561 przeznaczony do oznaczania towarów w klasach 18, 22, 25;

Art.129¹ ust.1pkt 8 pwp stanowi, że nie udziela się prawa ochronnego na znaki towarowe, które zawierają elementy będące symbolem, w szczególności o charakterze religijnym, patriotycznym lub kulturowym, którego używanie obrażałoby uczucia religijne, patriotyczne lub tradycję narodową.

Poniżej przykłady znaków towarowych, którym odmówiono udzielenia ochrony właśnie ze względu na to, że zwierają symbole religijne czy patriotyczne i mogą obrażać uczucia religijne czy  patriotyczne.

Z.297111 znak towarowy przeznaczony do oznaczania towarów i usług w klasach 16, 35, 38, 41  m.in. książki, gazety, dzienniki, tygodniki, miesięczniki, roczniki, publikacje, prospekty, plakaty, rysunki;

Z.296194 znak towarowy przeznaczony do oznaczania towarów i usług w klasach  3, 9, 14, 16, 18, 19, 20, 21, 25, 26, 28, 30 m.in. perfumy, okulary przeciwsłoneczne, bidony, kubki, czapki, kawa;

Z.403018 BUDDHA znak towarowy przeznaczony do oznaczania towarów w klasach 32 i 33 czyli napojów bezalkoholowych i alkoholowych;

124896 symbol Polski Walczącej, zgłoszony jako znak towarowy dla towarów w klasach 16, 24.

W art. 129¹ ust.1 pkt 9 pwp jest mowa o tym, że nie można uzyskać prawa ochronnego na znak towarowy zawierający symbol Rzeczpospolitej – godło, barwy lub hymn jak również: znak sił zbrojnych, znak organizacji paramilitarnej, znak siło porządkowych, reprodukcję polskiego orderu, odznaczenia lub odznaki honorowej, wojskowej, innego odznaczenia i odznaki, w szczególności administracji rządowej lub samorządu terytorialnego albo organizacji społecznej działającej w ważnym interesie publicznym.

barwy narodowe nie mogą być znakiem towarowym

godło Polski nie może być znakiem towarowym

Hymn narodowy nie może być znakiem towarowym

Polski ustawodawca uznał, że symbole te nie powinny być umieszczane na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego co wynika wprost z ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych. Jednakże można uzyskać prawo ochronne na znak towarowy zawierający nazwę lub skrót nazwy Rzeczypospolitej Polskiej no. PL, RP czy Polska. Można również uzyskać prawo ochronne na znak towarowy, który zawiera herb województwa, miasta, znak sił zbrojnych, organizacji paramilitarnych lub sił porządkowych, polski order, czy odznakę honorową pod warunkiem uzyskania zgody właściwego organu na używanie oznaczania w obrocie.

Art. 129¹ ust.1 pkt 10 pwp wskazuje kolejną grupę oznaczeń, dla których jest wyłączona możliwość uzyskania prawa ochronnego gdy zawierają one symbol obcego państwa, nazwę, skrót nazwy lub symbol organizacji międzynarodowej lub ważny w obcym państwie urzędowe oznaczenie, stempel kontrolny lub gwarancyjny jeżeli zakaz taki wynika z umów międzynarodowych.

Przykłady takich oznaczeń:

– „Instytut Unii Europejskiej Studiów nad Bezpieczeństwem”

– znak Czerwonego Krzyża i Półksiężyca oraz Czerwonego Lwa i Słońca a także Czerwonego Kryształu na białym polu są to znaki ochronne wojskowych służb medycznych

znak Polskiego Czerwonego Krzyża

znaku Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża

symbol olimpijski – kwestia ta została uregulowana Traktatem z Nairobi w sprawie ochrony symbolu olimpijskiego;

Na podstawie art. 129¹ ust.1 pkt 11 pwp wyłączona jest możliwość uzyskania ochrony na znaki towarowe, które stanowią oznaczenia urzędowo uznane do stosowania w obrocie, w szczególności: znak bezpieczeństwa, znak jakości lub cechę legalizacji w zakresie w jakim mogłoby to wprowadzić odbiorców w błąd co do charakteru takiego oznaczenia o ile zgłaszający nie wykaże, że jest uprawniony do ich używania.

Poniżej przedstawiamy przykłady znaków bezpieczeństwa czy znaków jakości, które nie mogą być znakami towarowym:

Podkreślenia wymaga fakt, że zakazami udzielenia praw ochronnych na oznaczania wymienione w art. 129¹ ust.1 pkt 9- 11 pwp dotyczą znaków towarowych, które w całości składają się z chronionego symbolu jak i znaki, w których chroniony symbol jest jednym z elementów znaku towarowego. Ochrona symboli czyli nie udzielenia prawa ochronnego na dane oznaczenie, rozciąga się na wszystkie rodzaje towarów i usług do oznaczania których są przeznaczone znaki towarowe.