Świąteczne konkursy online okiem prawnika

Święta to zawsze doskonały okres na podbudowanie swojej popularności i zdobycie większej ilości oglądających w świecie wirtualnym poprzez różnego rodzaju konkursy. Konkursy, quizy, zgadywanki najczęściej polegają na wykonaniu danego zadania w zamian za określony przedmiot. Najczęściej są one organizowane przy wykorzystaniu takich platform internetowych i portali społecznościowych jak YouTube, Instagram czy Facebook.

Czym jest konkurs w prawie polskim

Konkurs w prawie polskim zwany jest inaczej przyrzeczeniem publicznym. Wyróżnia się dwa rodzaje przyrzeczeń publicznych – zwykłe oraz przyrzeczenie publiczne nagrody konkursowej.[1] O konkursie można również mówić jako o loterii, o czym również wspomina się w „Zasadach i wytycznych YouTube dotyczących konkursów” (dalej jako: „Zasady i wytyczne YouTube”). Niemniej jednak dzisiejszy artykuł skupiać się będzie jedynie na konkursie rozumianym jako przyrzeczenie publiczne nagrody konkursowej.

Rozpoczynając od regulacji ogólnej, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego[2] przez przyrzeczenie publiczne zwykłe rozumiemy sytuację, w której osoba, która przez publiczne ogłoszenie obiecuje nagrodę za wykonanie określonej czynności jest zobowiązana do dotrzymania takiego przyrzeczenia. Z definicji tej wynika, że elementami przedmiotowo – istotnymi przyrzeczenia publicznego są: 1). ogłoszenie o charakterze publicznym 2). przyrzeczenie nagrody oraz 3). określenie czynności jaka ma zostać wykonana[3]. Prezentowany jest przy tym pogląd, że w przypadku takiego przyrzeczenia chodzi „…o nieskomplikowaną relację prawną, sprowadzającą się do prostego wykonania oznaczonych czynności, za co obiecano nagrodę.”[4]

Konkurs, jest to przyrzeczenie, które zdefiniowane jest jako przyrzeczenie za najlepszą czynność lub najlepsze dzieło. Wydaje się, że to właśnie z tym rodzajem przyrzeczenia najczęściej będziemy mieć do czynienia, gdyż w ramach konkursu wybiera się przecież i nagradza najlepsze wykonanie jakiegoś zadania nie zaś jego wykonanie w ogóle.

Przyrzeczenie publiczne jest oświadczeniem woli, czyli jednostronną czynnością prawną.[5] Już samo złożenie przyrzeczenia rodzi zobowiązanie, nie jest więc potrzebne oświadczenie woli drugiej strony.[6] Zatem przyrzekający zobowiązuje się do wydania nagrody po wypełnieniu określonych konkursem wymogów przez zgłaszających się do konkursu.

Jakie wymogi powinien spełniać konkurs?

Jakie wymogi stawia prawo?

Zgodnie z przepisami ogólnymi, po pierwsze przyrzeczenie powinno zostać skierowane do nieograniczonego kręgu odbiorców. Oznacza to, że w rozumieniu przepisów o przyrzeczeniu publicznym osoby, do których kieruje się dany konkurs nie mogą być na przykład wskazane imiennie, a wymagana jest swego rodzaju ogólna powszechność w dostępie do informacji o konkursie. Jednakże, w doktrynie funkcjonuje pogląd, zgodnie z którym istnieje możliwość wyłączenia określonych osób (na przykład określonej grupy) z przeprowadzanego konkursu.[7]

Poza kierowaniem do ogółu i szerokiej dostępności, konkurs powinien zamykać się w określonych ramach czasowych. Powinien także zostać ograniczony terminem, w ciągu którego można ubiegać się o nagrodę. W przypadku braku oznaczenia terminu, konkurs będzie bezskuteczny.[8]

Ponadto, elementem istotnym do uwzględnienia w konkursie jest określenie nagrody. Najczęściej nagroda kojarzy się z pewną sumą pieniędzy. Jednak nie zawsze tak jest. Często w przypadku konkursów nagrodą jest określony przedmiot. Wraz z zakończeniem konkursu i ogłoszeniem zwycięzcy po jego stronie pojawiają się pewne roszczenia to jest roszczenie o świadczenie nagrody.[9] Na przykład, jeżeli nagrodą w konkursie jest określona rzecz, to powstaje roszczenie o przeniesienie własności rzeczy na wygranego.

Szczegóły dotyczące konkursu mogą zostać doprecyzowane w regulaminie konkursu. Jednak nie jest on elementem przedmiotowo istotnym ani przyrzeczenia zwykłego ani przyrzeczenia publicznego nagrody konkursowej.[10]

YouTube jako platforma umożliwiająca organizację konkursów

Przykładem platformy, za pośrednictwem której można ogłosić konkurs jest internetowy serwis, który umożliwia bezpłatne umieszczanie, ocenianie i komentowanie filmów YouTube. Platforma YouTube określa wymogi konkursu za pomocą „Zasad i wytycznych YouTube dotyczących konkursów.”[11] Wytyczne te zawierają zbiór najważniejszych zasad jakimi należy się kierować podczas organizacji konkursów. Wśród nich znajdziemy między innymi takie jak obowiązek opublikowania „Oficjalnych Zasad” konkursu. W takich zasadach muszą znaleźć się odwołania do: „Wytycznych dla społeczności YouTube wraz z informacją, że nieprzestrzeganie tych wytycznych powoduje dyskwalifikację”[12]. Ponadto, wśród zapisów zasad powinny znaleźć się również informacje wymagane przez m.in. przepisy lokalne oraz przepisy USA. Oprócz tego, Oficjalne zasady muszą pozostawać w zgodzie z Warunkami korzystania z YouTube. Podczas ustalania wyżej określonych zasad należy pamiętać o zadbaniu o informację na temat przetwarzania danych osobowych, jak również wyraźną informację, że YouTube nie sponsoruje konkursu. Konkurs nie powinien wiązać się również z opłatami za wzięcie w nim udziału.

Można zauważyć pewien dysonans pomiędzy Wytycznymi, a przepisami prawa polskiego.

Po pierwsze, Zasady i Wytyczne YouTube, zabraniają organizatorowi konkursu „wymagania od uczestników konkursu przekazania wszystkich praw do zgłoszenia lub przeniesienia praw własności do niego”.[13] Odmiennie, art. 921 par 3 kc wprost stanowi, że zastrzeżenie przeniesienia własności nagrodzonego dzieła jest możliwe. Gdy zostanie zastrzeżone, nabycie własności nagrodzonego dzieła następuje z chwilą wypłacenia nagrody. Odnosi się to zarówno do prawa własności jak i do praw autorskich i wynalazczych.

Po drugie, w świetle polskich przepisów, nie jest wymagane ustanowienie regulaminu konkursu. Tymczasem co innego wynika z „Zasad i wytycznych YouTube.” Przygotowanie i zaprezentowanie użytkownikom platformy YouTube Oficjalnych Zasad jest wymogiem koniecznym przeprowadzenia konkursu.

Należy zwrócić uwagę, że Zasady i wytyczne YouTube z góry wymuszają na organizatorze zgodność organizacji konkursu z prawem USA i prawem lokalnym. Pewien problem może rodzić sytuacja, w której konkurs nie zostanie zorganizowany zgodnie z prawem USA, natomiast jedynie zgodnie z prawem lokalnym (np. polskim). Czy w takiej sytuacji konkurs można uznać za ważny? Czy wygrany może mimo wszystko skutecznie dochodzić swojej nagrody? Mówimy tu chociażby o powyższej sytuacji, w której organizator zastrzeże przejście na niego praw (na przykład autorskich praw majątkowych do zgłoszonej pracy konkursowej), co jest dozwolone przez przepisy polskie, lecz nie przez Zasady i wytyczne YouTube. Myślę, że konkurs pozostanie ważny w świetle przepisów polskich i mimo wszystko dojdzie do przeniesienia wskazanych wyżej praw. Nie można bowiem zapominać, że postanowienia Regulaminów powinny pozostawać w zgodzie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. Tym bardziej, że jako jednostronna czynność prawna, konkurs podlegać będzie w braku wyboru prawa właściwego, prawu państwa, w którym „osoba dokonująca czynności prawnej ma miejsce zwykłego pobytu lub siedzibę”. [14]

Jak widać, organizowanie konkursu wydawać się może przedsięwzięciem łatwym, które nie nastręcza większych trudności. Jak jednak wynika z powyższych rozważań w praktyce można napotkać na pewne problemy, których rozwiązanie może wymagać znajomości przepisów prawa. O ile bowiem w przypadku konkursów, które mają nieznaczną wartość majątkową powyższe kwestie (np. w zakresie przeniesienia własności) nie powinny mieć realnego znaczenia, o tyle w przypadku, gdy nagroda w konkursie ma znaczną wartość, jego prawidłowe przeprowadzenie z pewnością pomoże zdecydowanie uniknąć wielu problemów.

[1] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. T II. Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, Wyd. 10, Warszawa 2021

[2] Ustawa Kodeks Cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. tj. z dnia 16 września 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 (z późn. zm)

[3] tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 17.03.2006 r., I ACa 625/05, Apel. 2007, nr 1, poz. 59.

[4] tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 20 października 2010 r. sygn. akt VI ACa 231/10].

[5] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. T II. Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, Wyd. 10, Warszawa 2021

[6] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 września 2011 r. sygn. akt VI ACa 283/11: „przyrzeczenie publiczne rodzi zobowiązania już z chwilą złożenia odpowiedniego oświadczenia woli przez przyrzekającego i nie wymaga złożenia oświadczenia woli przez drugą stronę stosunku zobowiązaniowego”

[7] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. T II. Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, Wyd. 10, Warszawa 2021

[8] Art. 921 par 1 Ustawa Kodeks Cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. tj. z dnia 16 września 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 (z późn. zm)

[9] M. Załucki (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2019

[10] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – V Wydział Cywilny z dnia 23 kwietnia 2013 r. sygn. akt VI ACa 1435/12

[11] https://support.google.com/youtube/answer/1620498?hl=pl (dostęp na 23.12.2020)

[12] Wytyczna nr II pkt 1a „Zasad i wytycznych YouTube dotyczących konkursów.” https://support.google.com/youtube/answer/1620498?hl=pl (dostęp na 23.12.2020)

[13] Wytyczna nr I pkt 4 „Zasad i wytycznych YouTube dotyczących konkursów.” https://support.google.com/youtube/answer/1620498?hl=pl (dostęp na 23.12.2020)

[14] Art. 32 ust 2 Ustawy Prawo Prywatne Międzynarodowe z dnia 4 lutego 2011 r. tj. z dnia 13 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1792 (z późn. zm))