O zmianach w zakresie sądownictwa dotyczącego spraw własności intelektualnej dyskutuje się od dawna. Projekt, który początkowo wydawał się odległy już wkrótce wejdzie w życie. Stanowi on odpowiedź na liczne postulaty co do wprowadzenia do polskiego wymiaru sprawiedliwości wyspecjalizowanych sądów w zakresie własności intelektualnej. Specyfika spraw z tego zakresu jest szeroka a ich liczba rośnie z roku na rok. W dniu 13 lutego 2020 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Kodeks postepowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2020 r.
Projekt miał na celu stworzenie w ramach sądownictwa powszechnego odrębnych jednostek organizacyjnych, które miałyby się zajmować sprawami z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych, własności przemysłowej oraz powiązanych z nimi spraw dotyczących nieuczciwej konkurencji.
Przymus zastępstwa procesowego
Zgodnie z nowymi przepisami KPC pełnomocnikiem będzie mógł być adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności intelektualnej także rzecznik patentowy. Podobnie będzie w postepowaniu przez Sądem Najwyższym. W postępowaniu w sprawach własności intelektualnej będzie obowiązywało zastępstwo stron przez adwokatów, radców prawnych lub rzeczników patentowych. Przymus ten nie będzie jednak obowiązywał w postępowaniach, w których wartość przedmiotu sporu będzie niższa niż 20 000 złotych. Sąd będzie mógł zwolnić stronę, na wniosek lub z urzędu, z obowiązkowego zastępstwa przez pełnomocnika, jeżeli okoliczności, w tym stopień zawiłości sprawy, nie będą uzasadniały obowiązkowego zastępstwa.
Charakter spraw
Nowe przepisy dotyczące postepowania w sprawach własności intelektualnej będą miały zastosowanie do następujących spraw:
– o ochronę praw autorskich i pokrewnych;
– dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych, topografii układów scalonych;
– o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych;
– o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji;
– o ochronę dóbr osobistych w zakresie, w jakim dotyczy ona wykorzystania dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług;
– o ochronę dóbr osobistych w związku z działalnością naukową lub wynalazczą.
Przed jaki sąd?
Właściwość rzeczowa
Sprawy własności intelektualnej będą należały do właściwości sądów okręgowych, a sąd Okręgowy w Warszawie będzie wyłącznie właściwy w sprawach własności intelektualnej dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym.
Właściwość miejscowa
Zakłada się utworzenie wyspecjalizowanych wydziałów do rozpoznawania spraw z zakresu własności intelektualnej w I instancji w czterech sądach okręgowych w Gdańsku, Lublinie, Poznaniu i Warszawie. Wszystkie ww. sądy będą również właściwe w zakresie spraw własności intelektualnej w sprawach z zakresu ochrony unijnych znaków towarowych i wzorów wspólnotowych. W dwóch sądach apelacyjnych w Poznaniu i Warszawie zostaną utworzone wyspecjalizowane wydziały do rozpoznawania spraw z zakresu własności intelektualnej w II instancji.
Nowe instytucje procesowe
Pojawia się trzy nowe instytucji procesowe: zabezpieczenia środków dowodowych, wyjawienia lub wydania środków dowodowych oraz wezwania do udzielenia informacji. Mają się one wzajemnie uzupełniać a ich celem jest uzyskanie informacji o podstawach faktycznych powództw. Wybór konkretnego środka zależał będzie od rodzaju dochodzonego prawa i konkretnych okoliczności sprawy.
Powództwa szczególne
W ramach powództw szczególnych przewidziane zostały powództwo wzajemne oraz powództwo o ustalenie, że określone czynności nie naruszają określonego prawa.
Projektowanie a rzeczywistość – kiedy efekty?
Proponuje się przeprowadzenie ewaluacji projektu w terminie 4 lat od dnia wejścia ustawy w życie. Pod uwagę zostaną wzięte liczba spraw z zakresu własności intelektualnej wpływających do nowoutworzonych wydziałów w sądach okręgowych i apelacyjnych, wskaźnik opanowania wpływu spraw w ww. wydziałach, liczba spraw przypadająca na jeden etat orzeczniczy oraz koncentracja spraw według właściwości miejscowej.
Źródła: http://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=527249AA2FEB10EBC12584C6003B9366
Joanna Rafalska jest rzecznikiem patentowym w dziale znaków towarowych i wzorów przemysłowych. Ukończyła prawo na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim oraz podyplomowe studia prawa własności intelektualnej na Uniwersytecie Jagielloński. W Patpol wspiera prace związane z uzyskaniem i utrzymaniem ochrony znaków towarowych i wzorów przemysłowych klientów kancelarii. Kontakt z autorką